Rosj Hasjana, (letterlijk: hoofd of begin van het jaar) is het Joodse Nieuwjaar dat volgens onze kalender dit jaar valt op 19 september. Het feest wordt door de verschillende religieuze stromingen op vaak geheel eigen wijze gevierd. Zoals bijvoorbeeld bij ons in Oekraïne.
Pelgrims
Elk jaar gaan Chassidim op pelgrimstocht naar hun gedenkplaatsen in Oekraïne. De voornaamste pelgrimsplaatsen zijn Medzhybizh en Uman1; de historische centra van het Chassidisme.
Medzhybizh was 20 jaar lang de woonplaats van Baal Sjem, de stichter van het Chassidisme. In Uman liggen zijn voornaamste volgelingen begraven, waaronder Rabbi Nakhman uit Bratslav, die daar in 1810 is gestorven en begraven. Elk jaar komen bij zijn graf duizenden - voornamelijk uit Bratslav afkomstige - Chassidim bijeen voor de viering van Rosj Hasjana. Eerbiedwaardige patriarchen met grijze baarden in gezelschap van hun zonen en kleinzonen. Volgens onofficiële schatting verwelkomde Uman afgelopen jaar zo’n 20.000 pelgrims.
Enkele kenmerken
Chassidim onderscheiden zich van andere Joden door de speciale manier waarop zij zich kleden als eerbetoon aan hun historische traditie. Volgelingen van Baal Sjem herken je aan hun lange, zwarte kaftan of overjas, een zwarte hoed van vilt of velours of hoofddeksel met bondrand. Keppels, vervaardigd door beroemde ‘kosjere’ kleermakers kunnen duizenden euro’s kosten. Volgelingen van verschillende Chassidische ‘kringen’, zijn herkenbaar aan het type keppel en de snit van de broek. Getrouwde Chassidische vrouwen scheren hun hoofd kaal en dragen een pruik. Bijna overal wonen Chassidim in afgezonderde wijken of nederzettingen. Ook al spreken Chassidim tegenwoordig verschillende talen, velen hebben binnenshuis de taal van hun voorouders behouden: Jiddisch. Deze Duits/Hebreeuwse taal werd ooit overal in Oekraïne gesproken. Voor godsdienstige doeleinden gebruiken Chassidim Hebreeuws, de taal van de Tenach en van de heilige boeken van het Judaïsme.
Geschiedenis
Chassidisme begon zich als een mystieke stroming in de eerste helft van de 18e eeuw in het westelijk deel van Oekraïne te verspreiden. De naam is afgeleid van het Hebreeuwse woord ‘chassidus’ dat ‘vroomheid’ betekent. De prediker Israel ben Eliezer wordt gezien als de stichter van de beweging. Later werd hem de titel ‘Baal Sjem Tov’ gegeven – ‘Meester van de Goede Naam’ – of kortaf de Besht.
Volgens een Chassidische legende kreeg hij op 36-jarige leeftijd een goddelijke roeping en werd vanaf dat moment een ‘Baal Sjem Tov’, de ‘Meester van de Goede Naam’. In feite werd de Besht een rondtrekkend genezer. Tegen zijn veertigste jaar was hij zo beroemd dat pelgrims vanuit heel Oekraïne en omliggende landen naar hem toekwamen voor genezing en morele steun. Baal Sjem heeft geen enkel geschreven werk nagelaten. Hij verkondigde zijn ideeën in preken die vol gelijkenissen, spreuken, volksverhalen en bijbelteksten waren. Alles wat de Besht zei, werd gememoriseerd en door zijn dankbare discipelen ijverig aan het papier toevertrouwd. Onder hen waren veel geleerde theologen. Gedurende de volgende eeuw vertakte de leer van de Besht zich in verschillende bewegingen en richtingen. Aan het begin van de 20ste eeuw telden de Chassidim ongeveer de helft van alle Joden in Centraal en Oost Europa. Alle Chassidische godsdienstige gebruiken zijn doordrenkt van blij optimisme. Zoals bijvoorbeeld de gezamenlijke maaltijden, waarbij veel wordt gezongen, gediscussieerd over godsdienstige onderwerpen en natuurlijk de wodka niet ontbreekt! Volgelingen van Baal Sjem geloofden dat iemand, die in een godsdienstige extase verkeert, helderziendheid, krachten van wonderen en profetie kan krijgen. Het zijn voornamelijk de Tzaddiks (de rechtvaardigen) die de buitengewone gave zouden bezitten om gemeenschap en eenheid met God te bereiken. Door dit vermogen zouden zij als middelaars tussen God en mensen kunnen fungeren en zo goddelijke genade kunnen doorgeven (!). Een en andere leidde tot de zogenaamde Tzaddik-dynastieën.
De recente geschiedenis
Gedurende de 20ste eeuw ondergingen de Chassidische gemeenschappen hetzelfde onfortuinlijke lot als de andere Joden in Oekraïne en in Centraal en Oost Europa. In de USSR werden de Chassidim tijdens de grootscheepse atheïstische campagnes vervolgd. Daarbij werden bijna alle Chassidische gedenkplaatsen gesloten of met de grond gelijk gemaakt. Gedurende de Tweede Wereldoorlog werden velen van hen omgebracht. Overlevenden emigreerden naar Amerika, Canada, West-Europa en Israël. De Chassidim vertegenwoordigen een van de rijkste godsdienstige gemeenschappen. Onder hen zijn advocaten, makelaars, eigenaars van diamantondernemingen in Londen en Antwerpen en zakenlieden in grote steden van West-Europa, Noord-Afrika, Azië en zelfs Australië.
Voetnoot:
1. Ligt op ongeveer 200 km afstand ten zuiden van Kiev
Deel dit artikel via
