De twee beesten uit Openbaring 13 staan voor twee satanische figuren die in de eindtijd op het wereldtoneel zullen verschijnen. Het eerste beest uit de zee wordt omschreven als de wereldleider en het tweede beest, dat uit de aarde komt, als de valse profeet. Over hen is al heel wat gespeculeerd. Maar is er ook oog voor de Joodse achtergronden en voor het feit dat de twee beesten vooral in en rondom Israël actief zullen zijn?
Over het eerste beest schrijft Johannes: “En ik zag uit de zee een beest opkomen, dat zeven koppen en tien horens had, en op zijn horens waren tien diademen, en op zijn koppen een godslasterlijke naam. En het beest dat ik zag, leek op een panter, en zijn poten waren als die van een beer, en zijn muil was als de muil van een leeuw. En de draak gaf hem zijn kracht, zijn troon en grote macht” (Opb. 13:1-2).
Voor een goede exegese zullen we Daniël 7 erbij moeten betrekken waar we dezelfde ‘beestenboel’ tegenkomen. We lezen: “ʻs Nachts in mijn visioen keek ik toe, en zie, de vier winden van de hemel zweepten de grote zee op, en vier grote dieren stegen op uit de zee, die van elkaar verschilden. Het eerste was als een leeuw, met vleugels van een arend. Ik keek toe totdat zijn vleugels uitgerukt werden. Het werd van de aarde opgeheven, het werd als een mens op zijn voeten gezet en het werd een mensenhart gegeven. En zie, een ander dier, het tweede, leek op een beer. Het richtte zich op naar één kant. Het had drie ribben in zijn muil, tussen zijn tanden. Men zei het volgende tegen het dier: Sta op, eet veel vlees. Daarna keek ik, en zie, er was nog een ander dier, als een luipaard. Het had vier vogelvleugels op zijn rug en het dier had vier koppen. En het werd heerschappij gegeven. Daarna keek ik toe in de nachtvisioenen, en zie, het vierde dier was schrikwekkend, gruwelijk, en uitzonderlijk sterk. Het had grote ijzeren tanden. Het at en verbrijzelde, en de rest vertrapte het met zijn poten. Het verschilde van al de dieren die ervóór geweest waren. En het had tien hoorns. Terwijl ik op de hoorns bleef letten, zie, een andere, kleine, hoorn rees daartussen op. Drie van de eerdere hoorns werden voor hem uitgerukt. En zie, in die hoorn waren ogen als mensenogen en een mond vol grootspraak” (vs. 2-8).
Vaak wordt het visioen van de vier dieren gezien als een herhaling van Nebukadnezars profetische droom van het Statenbeeld in Daniël 2. De vier dieren worden dan historisch uitgelegd als zijnde: het gouden hoofd (Babylonische Rijk); het zilveren borstgedeelte (Medo-Perzische Rijk); de bronzen buik en dijen (Grieks-Macedonische Rijk) en de benen van ijzer (Romeinse Rijk). Hoewel er in de vier dieren van Daniël 7 zeker kenmerken van deze rijken zijn te herkennen, geloof ik dat ze spreken over toekomstige rijken. De verklaring moeten we mijns inziens zoeken in Openbaring 13, waar we dezelfde dieren en kenmerken tegenkomen.
Het is daarbij goed om op te merken dat het geografische perspectief van deze profetieën altijd vanuit Israël moet worden bekeken. Ook in de Bijbelse beschrijving van de wereldrijken gaat het om de invloed die zij op het land en het volk van Israël hebben gehad.
Waar staan de dieren voor?
De vier dieren staan voor ‘vier koningen’ en ‘vier koninkrijken’ (zie Dan. 7:17, 23). Het gaat om vier supermachten die in de laatste fase - vlak voor Christus’ wederkomst - zullen opkomen. Vaak wordt er bij de leeuw gedacht aan de westerse wereld, de beer aan Rusland en de panter of luipaard1 aan Azië. In de loop van de tijd is die uitleg meerdere keren aangepast aan de actuele wereldontwikkelingen. Inmiddels weten we hoe snel het wereldgebeuren ingrijpende veranderingen kan ondergaan. Daarom is het goed om voorzichtig te blijven met invullen en altijd te kijken vanuit Israël en de omliggende landen.
Verschrikkelijk dier
Het vierde en laatste dier wordt omschreven als een ‘verschrikkelijk dier’, ofwel een ‘verschrikkelijk koninkrijk’ dat zal opkomen in het Midden-Oosten. Het dier heeft grote tanden en vertrapt genadeloos alle andere dieren. Dit doet sterk denken aan de radicale Islam. Volgens de islamitische eindtijdleer zal de Mahdi (de zevende imam) zijn kalifaat vestigen. Wie Allah niet aanbidt, zal door onthoofding om het leven worden gebracht2. Denk in dit verband ook aan hoe Islamitische Staat (IS) zich afgelopen jaren manifesteerde. Men ‘vertrapt alles’ met onwaarschijnlijke wreedheden. Wat Daniël precies in zijn visioen heeft gezien weten we niet. Wat we wel weten, is dat hij zo verbijsterd is dat zijn gelaatskleur veranderde (vs. 28). Hij moet iets vreselijks hebben gezien.
De tien hoorns en de kleine hoorn
Uit het verschrikkelijke dier (koninkrijk) rijzen tien hoorns op die staan voor tien koningen (zie Dan. 7:24). Ze vertrappen de aarde en grijpen naar de wereldmacht (vs. 23). Dezelfde tien hoorns komen we tegen in Openbaring 13:1 en Openbaring 17:11-12. Wanneer hun macht tot een climax komt, verschijnt ‘de kleine hoorn met ogen als mensenogen en een mond vol grootspraak’ (vs. 8, 11, 20). “Woorden tegen de Allerhoogste zal hij spreken, de heiligen van de Allerhoogste zal hij te gronde richten. Hij zal erop uit zijn bepaalde tijden en de wet te veranderen, en zij zullen in zijn hand worden overgegeven voor een tijd, tijden en een halve tijd” (vs. 25). Drieënhalf jaar lang zal deze kleine hoorn macht krijgen (vgl. Openb. 13:5).
De omschrijving van het eerste beest uit Openbaring 13 komt overeen met die van de kleine hoorn uit Daniël 7. Beiden verzetten zich tegen de Allerhoogste, krijgen drieënhalve jaar de wereldmacht en zullen zich vooral richten tegen de ‘heiligen’. In de context van het boek Daniël kunnen deze heiligen geen aanduiding zijn van de Gemeente, het Lichaam van Christus. Het gaat in het boek Daniël immers om Israël, het volk van Daniël (Dan. 9:20), waarvan het gelovig overblijfsel wordt aangeduid als ‘de heiligen van de Allerhoogste’ (Dan. 7:18, 22, 27) en ‘het heilige volk’ (Dan. 12:7). Het beest ofwel ‘de kleine hoorn’ moet een afschuwelijk satanisch persoon zijn, die uit is op het zaaien van dood en verderf. De Heere Jezus omschrijft deze laatste fase in Mattheüs 24 als een ‘Grote Verdrukking zoals er niet geweest is vanaf het begin van de wereld, tot nu toe, en ook nooit meer zijn zal. En als die dagen niet ingekort werden, zou er geen vlees behouden worden; maar ter wille van de uitverkorenen zullen die dagen ingekort worden’ (vgl. Dan. 12:1).
Andere benamingen
Dat het ‘beest uit de zee’ (Opb. 13) en ‘de kleine hoorn’ (Dan. 7) dezelfde persoon is, blijkt ook uit andere Bijbelgedeelten. In Daniël 8 wordt hij de ‘meedogenloze koning’ genoemd en in Daniël 11 de ‘verachtelijke man’ (Dan. 11:21)3. In 2 Thessalonicenzen 2 omschrijft Paulus hem als ‘de mens van de wetteloosheid, de zoon van het verderf en de tegenstander’. Er zijn in de Bijbel nog veel meer profetieën en typen te vinden van deze meedogenloze figuur.
Niet door eigen kracht
Hoe het beest de wereldheerschappij in handen krijgt, lezen we in Daniël 8:24: “Zijn kracht zal groot worden, maar niet door eigen kracht. Op wonderlijke wijze zal hij verderf aanrichten, het zal hem gelukken, hij zal het doen. Machtigen zal hij te gronde richten, ook het heilige volk”. Niet als resultaat van menselijke kracht, maar satanische krachten zullen hem daartoe in staat stellen. Hetzelfde lezen we in Openbaring 13:2: “En de draak gaf hem zijn kracht, zijn troon en grote macht”. Let ook op vers 5: ‘het werd een mond gegeven’ en vers 7: ‘het beest werd macht gegeven’. Het is satan die over deze uitzonderlijk duistere krachten beschikt.
De valse profeet
Naast het eerste beest uit de zee is er ook ‘het beest uit de aarde’ (Opb. 13:11-18), omschreven als de valse profeet (Opb. 16:13; 19:20; 20:10). Hij doet zich voor ‘als het Lam’ met allerlei wonderen en tekenen. De valse profeet zorgt ervoor dat mensen tot aanbidding van het eerste beest komen. Ook zal hij een beeld oprichten dat een geest zal krijgen, zelfs in staat zal zijn om te spreken en eveneens aanbeden moet worden (Opb. 13:14, 15).
Joodse karakter
Beide beesten zullen zich focussen op Israël. Naast Babel (zie Opb. 14, 16, 17 en 18) zal Jeruzalem hun belangrijkste machtscentrum worden. Daar zal straks de tempel worden herbouwd, zodat het eerste beest “… als God in de tempel van God gaat zitten en zichzelf als God voordoet” (2 Thess. 2:3, 4). Daar zal hij ook de twee getuigen ombrengen (Opb. 11:1-14). In Zijn eindtijdrede legt de Heere Jezus de nadruk op ‘Judea’ als epicentrum van deze dramatische ontwikkelingen (Matt. 24:16).
Groei ultraorthodoxen
Een belangrijke groep die door beide beesten zal worden misleid, is mogelijk de Charediem ofwel de ultraorthodoxe Joden. Binnen nu en veertig jaar vormen zij de grootste stroming binnen het Jodendom. Dit heeft zowel te maken met de demografische groei als met het groeiend aantal bekeerlingen tot het ultraorthodoxe Jodendom. Zo zijn er vooral veel seculiere Joden die zich bekeren tot de Chabadbeweging. Wereldwijd heeft Chabad namelijk ‘zendelingen’ en zij groeien daarom van alle ultraorthodoxe stromingen het snelst. Men gelooft namelijk dat hoe meer Joden bepaalde Joodse formuliergebeden opzeggen hoe eerder de Messias komt. De explosieve groei van de Charediem vergroot ook hun politieke macht en invloed, zo blijkt uit verkiezingsuitslagen en coalitievormingen.
Welke overeenkomsten?
Ik geloof dan ook dat beide beesten uit Openbaring 13 zullen op misleidende wijze zullen proberen in te spelen op de Messiasverwachting zoals deze in oudtestamentische en rabbijnse geschriften gestalte heeft gekregen. Let eens op de volgende parallellen:
1. Drie-eenheid
Allereerst vinden we in Openbaring 13 een drie-eenheid. De draak (satan) stuurt de twee beesten aan. Natuurlijk zullen veel religieuze Joden de triniteitsgedachte van Vader, Zoon en Heilige Geest als ‘christelijk’ afwijzen. Maar denk in dit verband ook eens aan Mozes en Aäron die door de HEERE naar de Farao werden gezonden: Mozes als leider van het volk en Aäron die letterlijk zijn profeet wordt genoemd (Exod. 7:1). Aäron spreekt voor Mozes en doet de wonderen en tekenen. Een opmerkelijke imitatie zien we terug bij het tweede beest uit Openbaring 13 dat de macht uitoefent van het eerste beest. Mozes wordt door God toegerust om namens Hem voor de Farao en het volk te staan. Ook dat wordt door satan geïmiteerd. Hij (de draak) zorgt ervoor dat ‘heel de aarde het eerste beest met verbazing achternagaat’ (vs. 3).
2. Dodelijke wond
Over het eerste beest lezen we dat hij aan een van zijn koppen ‘als dodelijk gewond is’, maar genezen wordt. Hoewel het beest dus ‘ten dode’ is opgeschreven, zal hij op een wonderlijke manier tot leven komen. Doet ons dit niet sterk denken aan de dood en opstanding van de Heere Jezus? Denk in dit verband ook aan Jesaja 53, de bekende profetie over het lijden, het sterven en de opstanding van Israëls Messias. Binnen het Jodendom wordt Jesaja 53 vaak toegepast op het volk Israël, dat door de eeuwen heen geleden heeft. Rabbijnen in de eerste tien eeuwen geloofden echter wel degelijk dat deze profetie over de Messias gaat. Ook vandaag zijn er nog die deze opvatting delen. Ook zijn er een aantal Joodse commentaren, die mede naar aanleiding van Jesaja 53, een chaotische periode verwachten waarin de Messias zal opstaan en de wereld Hem zal volgen.
Maimonides (Mosjé Ben Maimon) schrijft: “Hoe zal de komst van de Messias plaatsvinden, en waar zal hij als eerste verschijnen? Hij zal zijn opwachting maken in Israël, zoals geschreven staat: “Plotseling zal naar Zijn tempel komen die Heere Die u aan het zoeken bent” (Mal. 3:1). … Iemand zal opstaan waarvan men nog nooit eerder heeft gehoord. De tekenen en wonderen die hij zal doen, zullen zijn ware afkomst bewijzen. … De profeet Jesaja (hoofdstuk 53) zegt eveneens over de tijd van de komst van de Messias, dat hij zal komen zonder dat zijn familie of moeder bekend is: “Want Hij is als een loot opgeschoten voor Zijn aangezicht, als een wortel uit dorre aarde,” etc. Maar het unieke fenomeen dat bij zijn verschijning hoort, is dat zijn faam alle koningen van de aarde in grote paniek zal brengen. Hun koninkrijken zullen in oproer zijn, en ze zullen met elkaar overleggen of ze zich tegen hem zullen verzetten met wapens, of om een andere koers te varen. Daarmee moeten ze eigenlijk toegeven dat ze niet met hem om kunnen gaan of kunnen negeren, zo verbaasd zullen ze zijn over zijn wonderwerken”4.
Maimonides beschrijft dus een messiasfiguur die in de tempel zal verschijnen, wonderen en tekenen zal doen om zijn Messiaanse identiteit te bewijzen waardoor de hele wereld diep geschokt zal zijn.
Rabbi Shimon Ben Yohai schrijft n.a.v. Jesaja 53: “En Armilus [dat is de duivel] zal mede de strijd aangaan met de Messias, de zoon van Efraïm, in de Oostpoort … en de Messias, de zoon van Efraïm, zal daar sterven en Israël zal om hem rouwen. En daarna zal de Heilige de Messias aan hen openbaren, de zoon van David. En Israël zal hem willen stenigen, terwijl ze zeggen: “U liegt; de Messias is al geslagen, en er is geen andere Messias die nog moet komen (na hem). En zo zullen ze hem verachten, zoals geschreven staat, “Door mensen veracht en verlaten”; maar hij zal zich omkeren en zich voor hen verbergen, naar de woorden: “Als iemand die zijn gezicht voor ons verbergt”5. Deze rabbi schrijft dat de Messias gedood zal worden, Israël over hem zal rouwen, maar dat hij zich na zijn opstanding aan Israël zal vertonen.
Ziet u de overeenkomsten met het Bijbelse eindtijdscenario? Mogelijk worden in die tijd allerlei rabbijnse verklaringen één op één toegepast op het eerste beest. Hoe dan ook, het is duidelijk: Een deel van het volk zal zich laten misleiden door deze twee beesten die over een groot arsenaal van bedrog zullen beschikken. En satan kennende zal hij er niet voor terugdeinzen om Gods Woord te misbruiken (Matt. 4:6), laat staan rabbijnse geschriften te gebruiken.
3. Wonderen en tekenen
Beide beesten zullen ook misleidende wonderen en tekenen verrichten. We lezen over het tweede beest: “En het doet grote tekenen, zodat het zelfs vuur uit de hemel laat neerkomen op de aarde, voor de ogen van de mensen” (vs. 13; zie ook Matt. 24:4, 5, 11, 24). Ook hier kunnen zij aanhaken bij Israëls geschiedenis. Denk aan Elia en de Baälpriesters (1 Kon. 18:38-40). Hoe bewees Elia dat hij in tegenstelling tot de Baälpriesters de ware profeet was? Door evenals het tweede beest vuur uit de hemel te laten komen.
4. Het merkteken
Er is geen profetie in de Bijbel waar zoveel over gespeculeerd is als over het merkteken. Waar vaak aan voorbij gegaan wordt, is hoe Joods het teken is. We lezen: “En het maakt dat men aan allen, kleinen en groten, rijken en armen, vrijen en slaven een merkteken geeft op hun rechterhand of op hun voorhoofd, en het maakt dat niemand kan kopen of verkopen, behalve hij die dat merkteken heeft, of de naam van het beest of het getal van zijn naam” (vs. 16, 17). Eén van Chabads zendingsactiviteiten is om bij zoveel mogelijk Joden de tefilin aan te leggen en hen gebeden te laten opzeggen over de komst van de Messias. Misschien heeft u ze weleens op vrijdag vlak voor het ingaan van de sabbat zien staan. Ze geloven hoe meer Joden dit doen, hoe eerder de Messias terugkomt.
Het merkteken wordt geplaatst op de rechterhand of het voorhoofd. Dit doet sterk denken aan de plaatsen waar religieuze Joden de gebedsriemen omdoen. In het verlengde van het ‘sjema Israël’ (Hoor Israël) lezen we in Deuteronomium 6: “U moet ze als een teken op uw hand binden en ze moeten als een voorhoofdsband tussen uw ogen zijn” (vs. 9). De ene gebedsriem wordt aan de binnenkant van de arm geplaatst zodat tijdens het lezen uit het gebedenboek het gebedsdoosje met het sjema dicht tegen het hart wordt gedrukt. Volgens het Joodse wetboek de Sulchan Aroech moeten rechtshandigen de tefilin aan de linkerarm dragen en linkshandigen aan de rechterarm. Het andere doosje wordt op het voorhoofd geplaatst. Is het niet opvallend dat precies op de plaatsen die de Joden heilig stellen voor de Heere (het hoofd en het hart) satan het merkteken wil plaatsen om zo het hoofd en het hart van Gods oogappel Israël te verontreinigen? Als pseudo-messias wil hij namelijk ‘als God’ aanbeden worden.
5. De tempel
In het verlengde van de bovenstaande ontwikkelingen is het ook goed om de algemene visie binnen het ultraorthodoxe Jodendom op de herbouw van de tempel te kennen. Ook die sluit aan op wat het profetisch woord voorzegt, namelijk dat ‘de tegenstander zich daar als God zal voordoen’ (2 Thess. 2:4). Lees ook:
1. De herbouw van de tempel in het licht van de eindtijd >
2. De toekomstige tempel in het Jodendom >
Hoop voor israël
Met dit alles in gedachten is het van groot belang onze tijd uit te kopen en Gods Woord in het bijzonder onder de Charediem te verspreiden. Hoe zullen zij anders satans misleidingen herkennen? In de eindtijdrede benadrukt de Heere Jezus dan ook: “Laat hij die het leest daarop letten!” (Matt. 24:15). Dankzij het profetische Woord mogen we tegelijk over deze dramatische periode heen kijken, wetende dat de Heere de ‘beestenboel’ zal opruimen en “hem [de mens van de wetteloosheid] zal verteren door de Geest van Zijn mond en hem teniet zal doen door de verschijning bij Zijn komst” (2 Thess. 2:8). Christus is Overwinnaar!
Voetnoten:
1. Luipaard (Afrikaanse benaming) en Panter (Aziatische benaming) zijn dezelfde dieren, maar hebben verschillende benamingen.
2. Koran NL Al-An'faa 8:12.
3. Wat betreft Daniël 11 gaat het in de eerste plaats over Antiochus Epiphanes, die in 168 v.Chr. de tempel ontheiligde. Zoals vaker betreft het een voorvulling van de profetie en vinden we precies dezelfde kenmerken bij het beest.
4. Maimonides, Epistle Concerning Yemen, xvii.
5. Adolph Jellinek, ed., Bet ha-Midrasch: Sammlung kleiner Midraschim und vermischter Abhandlungen aus der jüdischen Literatur (6 vols.; Leipzig, 1853-77), 3:80-81.
Deel dit artikel via
