De Hasjemieten zijn via een bloedlijn verwant aan Mohammed. Tot de jaren twintig van de vorige eeuw hadden zij het beheer van Mekka en Medina, de heiligste plaatsen van de islam. Het was een pijnlijke nederlaag voor hen toen ze dat kwijtraakten aan het Huis van Saud, de Saoedi’s. Min of meer als troostprijs kregen de Jordaniërs de controle over de derde heilige plaats binnen de islam: de Tempelberg met zijn Rotskoepel en Al-Aqsamoskee in Jeruzalem. Volgens de islamitische overleveringen is Mohammed op zijn paard vanaf deze plek naar de hemel gevlogen. Alleen daarom is Jeruzalem belangrijk voor de moslims.

Vanwege de historische rivaliteit tussen het Huis van Saud en de Hasjemieten hebben de Jordaniërs altijd elke Saoedische invloed op de heilige plaatsen in Jeruzalem tegengewerkt en afgehouden. Tot nu toe!
Na ruim honderd jaar vormt Turkije een dermate grote bedreiging voor het Jordaanse beheer van de Tempelberg, dat koning Abdullah II bereid is om Saoedi’s toe te voegen aan de Islamitische Waqf-raad, de controleur van de Tempelberg.

Al enige jaren probeert de Turkse president Erdogan een voet aan de grond te krijgen in Arabisch Jeruzalem. Onder andere via TIKA, een Turkse non-profitorganisatie die al voor miljoenen dollars heeft geïnvesteerd in de stad. Haar doel is ‘het islamiseren van de Arabische bevolking, de bescherming van de Al-Aqsamoskee en de Ottomaanse erfenis in Jeruzalem.’
Daarbij wil TIKA ook Arabieren binden aan de Moslimbroederschap’ (lees: Turkije).
De organisatie is ook de motor achter het nieuwe islamitische centrum vlakbij de Tempelberg, waar doorlopend Erdogans anti-Israëlische videoclips worden getoond. Volgens Mordechai Kedar, een Israëlische Midden-Oostenexpert heeft Turkije een nieuwe stap gezet om ‘de revolutionaire islam’ naar Jeruzalem te brengen.

President Erdogan beschouwt zichzelf als de beschermheer van de Moslimbroederschap. Hun doel is kortweg: seculiere regeringen vervangen door een islamitisch kalifaat onder de sharia, de islamitische wet.
Jordanië maakt zich al jaren zorgen over de Turkse steun aan de Moslimbroederschap, omdat die namelijk de oppositie in Amman domineert.

Daarbij ziet de Turkse president zichzelf ook als dé leider van de soennitische moslimwereld. Hij meent de aangewezen persoon te zijn om de glorie van de islam in heel Palestina, en in het bijzonder in Jeruzalem te herstellen.
Daarvoor heb je ook aanhangers nodig. Om zoveel mogelijk Palestijnen aan zich te binden sponsort Turkije culturele evenementen in Jeruzalem, altijd versierd met Turkse vlaggen, talloze liefdadigheidsprojecten en islamitisch onderwijs.
De Turkse populariteit in Oost-Jeruzalem is nu zo gegroeid dat de leiders van Jordanië, Saoedi-Arabië en zelfs de Palestijnse Autoriteit enigszins nerveus worden.

Inmiddels heeft het Hasjemitisch Koninkrijk Jordanië nu de VS - en Israël - laten weten dat het Saoedische vertegenwoordigers zal toestaan om lid te worden van de Waqf-raad.
Wel onder de volgende voorwaarden:

1. Jordanië behoudt zijn exclusieve status op de Tempelberg.
2. Saoedi-Arabië maakt miljoenen dollars over naar islamitische ngo's in Oost-Jeruzalem (om zo de liefdadigheidsinstellingen van Turkije te compenseren),
3. De Saoedi’s gaan diplomatieke druk uitoefenen om de Turkse islamitische hulporganisaties te verdrijven uit Jeruzalem.

De Saoedi’s beschouwen de Turken als een serieuze rivaal in de soennitische moslimwereld. Al in 2018 noemde de Saoedische kroonprins Mohammed Bin Salman (MBS) in een interview met een Egyptische krant Turkije “onderdeel van een driehoek van het kwaad”, samen met Iran en enkele islamistische groepen. Dat is nogal een stevige opmerking.

De Verenigde Staten en Jordanië, en ja ook Israël, hopen nu de Saoedi's te betrekken bij het beheer van de Tempelberg en Oost-Jeruzalem. Om zo de verzwakte positie van het Hasjemitische koninkrijk op de Tempelberg en Oost-Jeruzalem te herstellen en de Turken zoveel mogelijk buiten Jeruzalem te houden.
De samenwerking tussen Israël, Jordanië en Saoedi-Arabië komt wel heel dichtbij de visie van wijlen Israëlische premier Rabin en wijlen koning Hoessein van Jordanië over de Tempelberg. Want tijdens hun vredesgesprekken in 1994 hadden zij een multireligieus bestuur voor ogen, dat heilig is voor zowel Joden als moslims.

De rode lijn

Voor Erdogan telt alleen het herstel van de (zijn) islamitische macht in Israël. Hij streeft ook naar meer aanzien in de moslimwereld en het herstel van het (zijn) Ottomaanse rijk.
Israël heeft hij al gewaarschuwd om geen “rode lijnen” te passeren waar het gaat over Jeruzalem. En ook dat hij nooit zal toestaan “dat Palestijnse gebieden aan iemand anders zou worden weggegeven”. Dat zegt de Turkse president natuurlijk niet voor niets, want hij weet dat zo’n opmerking met applaus wordt ontvangen.
Het is vermoedelijk ook bedoeld als ‘de lont in het kruitvat’ en vooral gericht aan de radicale stromingen onder de Palestijnen. In Israël en in Jordanië.